Saatler neden ileri ya da geri alınır?

Last updated on Tuesday June 26th, 2018

Bu soru, benim kafamı aylardır, hatta yıllardır kurcalıyordu. Hep neden bütün ülkelerin böyle bir şeyi yaptığını merak ederdim. Kulaktan doğma bilgiler, internet, ve televizyondan öğrendiğim bilgilerle merakımı geçici bir süre de olsa dindirirdim. Ancak, her saat dilimi değişikliğinde kendimle tekrar yüzleşirdim. Bu kadar merak edip de araştırmamam şu yaşıma gelinceye kadar kendime yaptığım en büyük ayıplardan biriydi.

Nedir bu saatleri ilk baharda bir saat ileri, sonbaharda bir saat geri alma olayı? Kim buldu? Nasıl oldu?

İşte bütün bu soruların cevaplarını, ve saatleri bir saat ileri ya da 1 saat geri almanın ne kadar önemli olduğunu şimdi anladım. Hepimiz bu uygulamanın sebeplerini ve doğuş hikayesini yüzeysel olarak biliyoruz. Burada okuyup araştıranları ayrı bir kefeye koyuyorum tabi.

Yaz ve kış saati uygulaması fikrinin farklı sahipleri olduğu öne sürülsede, bilinen en doğru bilgi Benjamin Franklin’nin düşüncesini bir gazetede dile getirdiğidir.

Benjamin Franklin kimdir?
Benjamin Franklin 17 Ocak 1706’da Boston’da doğan, ABD’li yayımcı, yazar, mucit, felsefeci, bilim adamı, siyasetçi ve diplomattır. En önemli buluşları: Yıldırımsavar, Franklin sobası ve bifokal gözlüktür.

Asıl konumuza gelecek olursak: Benjamin Franklin, elektrikle uğraştığı sıralarda bu fikri öne sürmüştür. Parlak fikirlerinden sadece biri olan yaz ve kış saati uygulaması; Franklinn’in ölümünden yıllar sonra, 1910 yılında 20 dakika olacak şekilde yasalaşmış, daha sonra 1916 yılında 20 dakika, 1 saate çıkarılmış.

Ülkemizde ise bu parlak fikir; 1925 tarihinde çıkarılan Günün Yirmi Dört Saate Taksimine Dair Kanuna dayalı olarak uygulanmaya başlanmış.

Benim kafamı kurcalayan en önemli sorunun cevabı ise, çok mantıklı bir şekilde aşağıda açıklanmış olacak.

İlkbaharda saatlerin bir saat ileri, Sonbaharda ise saatlerin bir saat geri alınmasının tek nedeni; gün ışığından daha fazla yararlanarak elektrikten tasarruf etmektir. Bu en bilinen sebep. her uygulama öncesi de bunlar söyleniyordu. Detaylarına gelecek olursak:

Milyonlarca kişinin 1 saatliğine de olsa elektriği kullanmaması çok büyük tasarruf sağlar. Yapılan bu uygulamayla 800 milyon-1 milyar kilovat saat arasında elektrik tasarrufu yapıldığı tahmin edilmekte. Bu tasarruf miktarı, orta ölçekli bir hidroelektrik santralin yıllık üretimine karşılık geliyor.

Bu çok mantıklı açıklamadan sonra, bana kalsa yılda 4 kere yapılmasını, her mevsimde saatlerin ileri ya da geri alınmasını isterdim. Ama, bu yapılan en makulü. Benjamin Franklinn’e de saygısızlık etmek istemem.